نور آفتاب از طول موج‌های متفاوتی تشکیل شده است که براساس آن نامگذاری می‌شوند. اشعه ماوراءبنفش طول موج خاصی از نور خورشید است که خود به دو قسمت A وB تقسیم می‌شود که هر دو آنها برای پوست مضر هستند. اشعه ماوراءبنفش نوع B، در صورت تماس با پوست بر روی لایه خارجی پوست که اپیدرم نامیده می‌شود، تاثیر می‌گذارد و باعث ایجاد آفتاب سوختگی می‌شود. این نوع از اشعه آفتاب نمی‌تواند از شیشه عبور کند و در نتیجه وقتی پنجره‌ها بسته باشند توسط شیشه جذب شده و وارد اتاق نمی‌شود.نوع دیگر اشعه ماوراءبنفش یعنی A ، به نواحی عمقی‌تر پوست نفوذ می‌کند و می‌تواند باعث آسیب‌های شدیدتری در پوست شود، علاوه براینکه از شیشه هم عبور می‌کند و در یک اتاق با پنجره‌های بسته هم از دست آن در امان نیستیم. هم نوع A و هم نوع B با شکستن کلاژن پوست، ساخت رادیکال‌های آزاد و مهار مکانیسم‌های ترمیم پوست، می‌توانند باعث ایجاد کک‌ومک، چروک و از همه مهم‌تر سرطان پوست شوند.

به اینجا که می‌رسیم، در ذهن همه این سوال پیش می‌آید که چطور از پوستمان در برابر اشعه آفتاب مراقبت کنیم؟

یکی از این راهها استفاده از ضد آفتاب است. ولی علا‌وه بر آن باید سعی کرد تا حد امکان در ساعات خیلی گرم روز یعنی حدود ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر فقط در صورت اجبار در آفتاب قرار گرفت و از لباس‌هایی استفاده کرد که تا حد ممکن پوشیده باشند و بیشترین قسمت پوست را بپوشانند. کلاه‌های لبه‌دار هم انتخابی مناسب در برابر اشعه آفتاب هستند.برای محافظت از لب‌ها می‌توان از لوازم آرایشی که نقش ضد آفتاب هم دارند، استفاده کرد.محافظت از چشم‌ها هم نباید فراموش شود و باید دقت کرد تا عینک‌هایی انتخاب شوند که حتما استاندارد بوده و بتوانند اشعه ماوراءبنفش را به خوبی جذب کنند چون در غیر این‌صورت این عینک‌ها به علت رنگ تیره‌شان باعث می‌شوند نور کمتری به چشم برسد، مردمک‌ها گشادتر شده و اشعه ماوراءبنفش بیشتری به قسمت‌های عمقی‌ تر چشم برسد.

کرم های ضد آفتاب با عیارهای حفاظتی مختلفی وجود دارند و افراد می‌بایست بنا به وضعیت خاص پوست خود یکی از آنها را با مشاوره با پزشک متخصص انتخاب نمایند.گفتنی است استفاده از کرم های ضد آفتاب به ویژه برای افرادی که پوست صورت خود را لیزر کرده اند و یا درمان های لایه برداری پوست انجام می دهند و یا دچار آفتاب سوختگی شده اند بسیار مهم و ضروری است.بررسی ها نشان میدهد کرم های ضد آفتاب نقش موثری در کاهش پیری زودرس پوست و همین طور ابتلا به سرطان پوست در افراد دارند.پزشکان توصیه می کنند تا افراد به ویژه بانوان به جای استفاده از مواد آرایشی برای پوست تنها از ضد آفتاب استفاده کنند و بدانند که کرم های آرایشی پوست جای کرم ضد آفتاب را نمی گیرد و با بستن منافذ پوست سبب عدم خروج سموم و عرق از پوست و در نتیجه پیری زودرس در افراد می شود.عامل اصلی چین‌وچروک پوست و ایجاد کک‌ومک برروی آن نور آفتاب و به ویژه اشعه ماوراءبنفش است.هیچ‌وقت فکر کرده‌اید که چرا بعضی‌ها با اینکه سنشان بالاست، ولی روی صورتشان چین‌وچروک زیادی دیده نمی‌شود و اصطلا‌حا جوان مانده‌اند؟ بازیگران هالیوود را نگاه کنید. بعضی از آنها ۶۰ ساله هستند ولی نقش یک خانم ۳۰ ساله را بازی می‌کنند و اگر کسی نداند واقعا فکر می‌کند که حالا اگر ۳۰ ساله نباشند، حداکثر ۳۵ سالشان‌است. اما چرا؟!شاید بگویید که آنها هزار جور گریم و آرایش و عمل جراحی می‌کنند، ولی فقط این نیست. شاید هم بگویید که جنس پوستشان خوب است و جوان ماندن ارثی است. این هم قبول. ولی در کنار همه اینها یک وزنه بسیار سنگین هم برای جوان ماندن و شادابی پوست وجود دارد و آن نحوه مراقبت از آن است.عامل اصلی چین‌وچروک پوست و ایجاد کک‌ومک برروی آن نور آفتاب و به ویژه اشعه ماوراءبنفش است. هر فردی با هر نوع پوستی و با هر نوع ژنتیکی اگر بلد باشد که در برابر آفتاب چطور از پوستش مراقبت کند، پوست سالم‌تر و شفاف‌تری خواهد داشت و مسلما آثار پیری هم دیرتر روی پوستش ظاهر خواهد شد. با وجود تاثیر ثابت شده آفتاب در ایجاد سرطان پوست، حتی اگر به فکر جوان ماندن هم نیستیم. باید مراقب پوستمان باشیم.

ضدآفتاب‌ ها به ۲ شکل عمل می‌ کنند : یک نوع آنها مسدود کننده هستند، یعنی لایه نازکی روی پوست تشکیل می‌ دهند که مانع رسیدن اشعه آفتاب به پوست می‌ شود. این نوع از ضدآفتاب‌ ها اثر بسیار خوبی برای محافظت در برابر اشعه ماوراءبنفش A و B دارند ولی ممکن است به علت تغییر رنگ ظاهری که روی پوست ایجاد می‌ کنند، از نظر زیبایی، برای افراد قابل قبول نباشند. اکسید وزنگ یک نمونه بارز از ضدآفتاب‌ هایی است که به این ترتیب عمل می‌ کنند.مکانیسم دیگر عملکرد ضد آفتاب‌ها،‌ مکانیسم جذبی است. در این روش ضدآفتاب، باجذب اشعه‌ های مضر مانع رسیدن آنها به پوست می‌ شود. در اغلب موارد ضد آفتاب‌های موجود در بازار حاوی ترکیبی از مواد هستند و با استفاده از هر دو مکانیسم فوق از پوست شما در برابر آفتاب محافظت می‌ کنند.

SPF به معنی عامل محافظت‌ کننده در برابر آفتاب مخفف کلمه Sun Protection factor است. ضد آفتاب‌ها بر حسب میزان SPFشان تقسیم‌ بندی می‌ شوند. از SPF، ۲ داریم تا ۶۰ SPF و بالاتر. ولی وقتی می‌گوییم SPF یک ضدآفتابی ۱۵ است یعنی‌ چه؟اگر فردی که ضد آفتاب‌ نزده در برابر آفتاب قرار گیرد، تقریبا بعداز ۲۰ دقیقه دچار آفتاب سوختگی در ناحیه‌ای می‌ شود که آفتاب به آن تابیده. حال اگر همین فرد ضد آفتابی با ۱۵ SPF بزند، ۱۵*۲۰دقیقه طول خواهد کشید، تا دچار همان میزان آفتاب سوختگی شود. به عبارت دیگر ضدآفتابی با ۱۵ SPF، مانع رسیدن ۹۲ درصد از اشعه‌های مضر به پوست می‌ شود.

اغلب متخصصان پوست، ضد آفتاب‌های با ۱۵ SPF و بالاتر را توصیه می‌ کنند ولی مهم‌تر از اینکه SPF ضد آفتابی که استفاده می‌ شود ۱۵ باشد یا ۶۰، این است که ضد آفتاب به درستی و به طور مرتب استفاده شود. یک ضدآفتاب با ۱۵ SPF به شرطی که مرتب استفاده شود و در روز در فواصل مناسب مجددا تکرار شود، بسیار موثر‌تر از ضد آفتاب با ۶۰ SPF است که مثلا یک روز در میان یا یک بار در روز استفاده می‌ شود.

• کرم های ضد آفتاب را در تمامی نواحی پوست که با آفتاب در تماس هستند بمالید.

•  سعی کنید ۳۰ دقیقه قبل از ورود به محیط بازی که در معرض نور خورشید است از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.

•  توصیه می‌شود که بعد از شنا کردن، عرق کردن و... از کرم‌های ضد آفتاب استفاده شود.

•  حتی اگر در منزل هستید، پس از هر ۴ ساعت از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.

در ادامه شما را با مزایای استفاده از کرم ضد آفتاب در طول سال آشنا می‌کنیم :

۱. محافظ از اشعه ماوراء بنفش مضر

از آنجایی که لایه اوزن دائما در حال تضعیف شدن است، همه ما بیشتر از گذشته در معرض اشعه‌های خطرناک نور خورشید قرار می‌گیریم و این درحالی است که ما به میزان قابل توجه‌ای برای تامین ویتامین D بدن، به نور خورشید نیاز داریم اما کرم‌های ضد افتاب به گونه‌ای درست شده‌اند که مانع از ورود اشعه‌های مضر به بدن می‌شوند  و از ایجاد اختلالات پوستی جلوگیری می‌کنند.

۱. همیشه لیست مواد تشکیل دهنده را بخوانید و مطمئن شوید که کرم ضد آفتاب شما حاوی مواد زیر باشند:

- دی اکسید تیتانیوم

- اکتیل متوقف کننده (OMC)

- پارسول و Avobenzone

- اکسید روی

۲. از کرم‌های ضد کمدوژنیک و آلرژیک استفاده کنید. چنین کرم‌هایی شما را در مقابل اشعه نور فرابنفش در هر دو نوع A , B حفظ می‌کند و این در حالی است که این نوع کرم‌ها شما را از آفتاب سوختگی، آکنه و دیگر معایب پوستی که ناشی از تابش مستقیم نور خورشید است، حفظ می‌کند.

۳. از کرم‌های ضد آفتابی استفاده کنید که حداکثر SPF ۳۰ را همراه داشته باشید.

در صورت شستن صورت،‌ تعریق زیاد،‌ شنا کردن و… باید ضدآفتاب دوباره استفاده شود. علاوه بر این، توصیه می‌شود در صورتی که در مقابل آفتاب هستید حداقل هر ۲-۴ ساعت دوباره ضدآفتاب بزنید.ضدآفتاب‌هایی که به اصطلاح ضدآب هستند، نسبت به بقیه انواع در برابر عرق کردن،‌ بیشتر دوام می‌آورند و اثر بهتری دارند. از آنجا که اغلب افراد اولین باری که ضد آفتاب می‌زنند مقدار کافی از آن به پوست نمی‌مالند، برخی متخصصان توصیه می‌کنند که در برابر آفتاب شدید حتی هر یک ساعت یک بار ضد آفتاب تجدید شود.

۱. واکنش‌های آلرژیک

کرم‌های ضد آفتاب شامل برخی از مواد شیمیایی است که می‌تواند باعث تحریک پوست مانند قرمزی، تورم، تحریک و خارش شوند. برخی از افراد با واکنش شدید آلرژیک که معمولا با قرمزی پوست و خارش همراه است، روبرو می‌شوند این آلرژی ناشی از مواد شیمیایی هست که معمولا درون کرم‌های ضد آفتاب و عطر‌ها وجود دارند ماده‌ای به نام PABA به طور گسترده در بسیاری از کرم‌های ضد آفتاب استفاده می‌شود که می‌تواند باعث افزایش شدید واکنش‌های آلرژیک شود. در چنین مواردی افرادی که حساسیت دارند باید از کرم‌هایی که برچسب hypoallergenic دارند استفاده کنند. در اکثر مواقع کرم‌های ضد آفتاب که حاوی PABA نیستند برچسب گذاری می‌شوند.

برخی از مواد شیمیایی دیگر در کرم‌های ضدآفتاب می‌توانند باعث آلرژی شوند. اگر شما در مورد واکنش آلرژیک خود پس از استفاده از کرم ضدآفتاب مطمئن نیستید، بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه کنید تا موادی که سبب ایجاد آلرژی در شما می‌شوند را شناسایی کند. توصیه می‌شود که افرادی که از آلرژی رنج می‌برند از کرم‌های ضد آفتاب حاوی اکسید روی استفاده کنند زیرا آلرژی کمتری دارند.

• در صورت ایجاد قرمزی یا تحریک، از کرم‌های ضد آفتاب استفاده نکنید.

•  با پزشک خود صحبت کنید یا به مشاوره داروساز در مورد استفاده از یک کرم ضد آفتاب جدید بپردازید.

•  هر ۲ ساعت یکبار از کرم‌های ضد آفتاب استفاده کنید، اگر برای مدت طولانی زیر نور خورشید هستید.

• کرم‌های مخصوص دور لب را در جای دیگر از بدن مورد استفاده قرار ندهید.

•  در مورد انتخاب کرم ضدآفتاب برای فرزندان خود بسیار دقت کنید و با آگاهی کامل خرید کنید.

•  برای کودکان زیر شش سال به هیچ وجه از کرم ضد آفتاب استفاده نکنید.

•  اگر پوست روغنی دارید، کرم ضد آفتاب را به همراه ضد عفونی کننده استفاده کنید.

تقریبا نوع ضد آفتابی که هر کس می‌ تواند انتخاب کند و از نظرش بهترین باشد، امری سلیقه‌ای است. در حال حاضر انواع مختلفی از ضد آفتاب‌های خارجی و ایرانی به شکل لوسیون، کرم، ژل و… در دسترس است که هرکس می‌ تواند با توجه به نوع پوستش، و با کمک پزشک،‌ ضدآفتاب مناسب را انتخاب کند ولی هیچ‌وقت نباید فکر کنید که اگر گران‌ ترین ضدآفتاب با بالاترین SPF را خریدید حتما پوستتان را در برابر آفتاب بیمه کرده‌اید. مهم‌ تر از نوع ضد آفتاب و میزان SPF آن، استفاده مرتب و صحیح از آن است.‌

ما در این مقاله تمام تلاش خود را انجام دادیم تا درباره تاثیر ضد آفتاب بر روی پوست و استفاده صحیح آن به شما بگوییم امیدواریم که این مقاله به درد شما خورده باشد.