دلیل اصلی اعتیاد به سیگار، نیکوتین موجود در تنباکو شناخته شده است. مغز به سرعت به این ماده‌ ی اعتیاد آور عادت کرده و مقدار بیشتری از آن را طلب می‌ کند. اگر قبلا فقط با کشیدن یک نخ سیگار حال خوبی پیدا می‌ کردید، اکنون باید چند نخ بکشید تا همان میزان ارضا شدن را حس کنید.

به مرور زمان، مغز حتی یاد می‌ گیرد زمان سیگار کشیدن‌ تان را نیز پیش‌ بینی کند. هر وقت احساس ناراحتی و خستگی می‌ کنید، به سرتان می‌ زند که سیگار بکشید و این چرخه بارها و بارها تکرار می‌ شود.

البته، همه چیز به ترکیبات شیمیایی مغز مربوط نمی‌ شود، چون موقعیت‌ هایی نیز هستند که میل سیگار کشیدن را در وجودتان بیدار می‌ کنند. محرک‌ های بیرونی انواع مختلفی دارند، مثلا شنیدن بوی دود سیگار، بودن زیرسیگاری در کنار دست‌ تان، مشاهده‌ ی جعبه‌ی سیگار در مغازه‌ ی خواربارفروشی، مصرف بعضی غذا ها یا نوشیدنی‌ ها، پایان یک وعده‌ ی غذایی دلچسب یا گپ زدن با شخصی که معمولا با هم سیگار می‌ کشید. گاهی اوقات هم احساساتی نظیر خوشحالی یا ناراحتی به محرک‌ های سیگار کشیدن تبدیل می‌ شوند. یکی از اساسی‌ ترین کلیدهای موفقیت در ترک سیگار، شناسایی و مقابله با همین محرک‌ هایی است که هوس سیگار کشیدن را درون‌ تان زنده می‌ کنند.

برای اینکه راحت‌ تر بتوانید سیگار را کنار بگذارید، از این ۵ قانون غافل نشوید:

۱. محرک‌هایی را که موجب می‌شوند هوس سیگار کشیدن به سراغ‌تان بیاید، شناسایی و مدیریت کنید :

سعی کنید خودتان را، به ویژه در سه ماهه‌ی اولِ ترک، از موقعیت‌هایی که معمولا وسوسه می‌شوید سیگار بکشید، دور نگه دارید. احتمال بازگشت اعتیاد در این بازه‌ی زمانی بیشتر است. پس قلم و کاغد بردارید و موقعیت‌هایی را که فکر می‌کنید وسوسه‌کننده هستند یادداشت کنید و ببینید چطور می‌توانید هر یک از این موقعیت‌های محرک را مدیریت کنید.

۲. چند روزِ اولِ ترک به شدت سخت می‌ گذرد :

چند روزِ اولِ ترک، به ویژه به افرادی که از روش ترک بی‌مقدمه استفاده می‌کنند، به شدت سخت می‌گذرد. می‌توانید در گروه‌های پشتیبانی ترک سیگار عضو شوید یا حمایت خانواده و دوستان‌تان را جلب کنید تا سختی این روزها را بر خود هموارتر کنید. احتمالا احساس کج‌خلقی، افسردگی، کُندی و خستگی خواهید کرد. اما همین که این روزها را پشت سر بگذارید، دوباره به حالت عادی برمی‌گردید. البته، میل سیگار کشیدن حالا حالا ادامه خواهد داشت.

۳. تسلیم وسوسه‌های گهگاهیِ سیگار کشیدن نشوید :

هر بار که وسوسه می‌شوید سیگار بکشید، اما خودداری می‌کنید، در واقع شانس‌تان را برای ترک موفقیت‌آمیز افزایش داده‌اید. عادت‌های خود را تغییر دهید و دهان‌تان را به جای سیگار کشیدن به جویدن هویج یا شکستن تخمه‌ی آفتابگردان مشغول کنید.

۴. به همراه دوستان غیرسیگاری خود به تجربه‌ی سرگرمی‌های جدید بپردازید

سعی کنید فعالیت‌هایی انجام دهید که دست‌تان مشغول شود و استرس‌تان بخوابد. مثلا ورزش کنید تا به این ترتیب، شانس موفقیت‌تان را در ترک سیگار افزایش دهید.

۵. به خودتان حال بدهید :

ترک سیگار به هیچ‌وجه کار آسانی نیست، پس به خودتان حال بدهید. البته، یک وقت فکر نکنید منظورمان این است که سیگارِ یواشکی بکشید! خیر، حال دادن یعنی خودتان را به چیزی یا کاری لذت‌بخش غیر از تفریحات ناسالم دعوت کنید.

چنانچه بتوانید سیگار کشیدن را کنار بگذارید، دیدِ دیگری نسبت به خودتان پیدا خواهید کرد. بعد از اینکه سرسختانه تصمیم به ترک سیگار گرفتید، ممکن است از اینکه احساس ناراحتی و فقدان به سراغ‌تان آمده تعجب کنید، در حالی که این احساس کاملا طبیعی است. اما حواس‌تان باشد، چون برخی افراد دقیقا زمانی که احساس ناراحتی می‌کنند، بیشتر وسوسه می‌شوند سیگار بکشند.

شرایط هر فرد سیگاری منحصر به فرد است. پس اینکه چقدر در دوران ترک سختی بکشید، به عوامل مختلفی بستگی دارد:

• تعداد سیگاری که روزانه می‌کشید

• تعداد افراد سیگاری‌ای که با آنها وقت می‌گذرانید (والدین، دوستان یا همکاران)

• دلایلی که سیگار می‌کشید (مثلا کنترل وزن، همرنگ جماعت شدن یا حضور در موقعیت‌های اجتماعی خاص)

همه‌ی توجه‌تان را به فواید ترک سیگار معطوف کنید. در دوران ترک، بدن‌تان وارد فاز بازیابی و رفع آثار مخرب نیکوتین و اعتیاد می‌شود. فشار خون، ضربان قلب و دمای بدن به دلیل نیکوتین سیگار افزایش پیدا می‌کنند، اما همه‌ی این موارد در دوران ترک به تدریج به حالت طبیعی برمی‌گردند. وقتی سیگار کشیدن را کنار بگذارید، مطمئن باشید که راحت‌تر نفس خواهید کشید. همچنین سطح سم مونواکسیدکربن که پیشتر با سیگار کشیدن به داخل خون‌تان وارد می‌کردید، کاهش خواهد یافت و به این ترتیب، خونی که در رگ‌های‌تان جریان می‌یابد، اکسیژن بیشتری حمل خواهد کرد.

شکی نیست که ترک سیگار به تمام بدن‌تان نفع می‌رساند. کنار گذاشتن اعتیاد حتی کمک‌تان می‌کند خوش‌قیافه‌تر به نظر برسید و حداقل تا زمانی که جوان هستید، در صورت‌تان چین‌ و چروک نیفتد. افزون بر اینها، با ترک سیگار می‌توانید پول بیشتری نیز پس‌انداز کنید.

حواستان باشد چه می خوريد

 درمانگران در كنار بهره‌ بردن از شيوه‌ های رايج و دارودرمانی، مصرف خوراكی ها و موادغذايي خاصي را به مراجعان خود توصيه مي‌كنند. آنها مصرف روزانه جوی دو سر، اسفناج، برگ چغندر، سیر، کاهو، چای سبز، شلغم، کلم بروکلی و برگ کلم را بهترين برنامه غذايي براي آمادگي جسماني بيشتر براي ترك سيگار معرفي مي‌كنند. به اعتقاد آنها مصرف این موادغذایي انرژی لازم برای مقاومت بدن فرد را افزایش می‌دهد.

ماساژ ژاپنی را هم امتحان كنيد
بهره‌گيري از ماساژ ژاپني يكي از بهترين شيوه‌ها براي افزايش مقاومت بدن فرد سيگاري براي ترك و همين‌طور تخليه بهتر و كامل‌تر سموم و اخلاط نامناسب از بدن است. افرادی که تصمیم به کنار گذاشتن سیگار دارند، می‌توانند علاوه بر بهره‌مندي از نسخه‌هاي كارشناسان ترك سيگار از این شیوه به‌عنوان یک شیوه کمکی و بسیار موثر در تخلیه سموم و اخلاط ناشی از مصرف سیگار در بدنشان بهره ببرند.

شاه‌ تره را يادتان نرود
عرق شاه‌تره یکی از عرقیات گیاهی بسیار موثر در پیشبرد روند ترک سیگار است. شاه‌تره علاوه بر خاصيت تصفيه‌كنندگي و پاكسازي خون با افزایش جذب میزان ویتامین c در بدن این افراد موجب افزایش اشتها و بازگشت به وزن طبیعی این افراد می‌شود. علاوه بر اين نوشیدن آب کافی و مایعات مناسب از دیگر راهکارهای طبیعی است که به خروج سموم و اخلاط ناسالم و موذی در بدن کمک می‌کند، به‌ویژه افرادی که از شیوه‌های ماساژ‌درمانی برای دفع سموم و اخلاط ناسالم بدن خود بهره می‌برند، باید به یاد داشته باشند که با نوشیدن مقدار قابل‌توجهی آب در طول روز می‌توانند به دفع سریع‌تر اخلاط و سموم از بدنشان کمک کنند.

اينها را از سبد غذايي‌تان حذف كنيد
انواع نوشابه‌های گازدار، آبمیوه، ماءالشعیر، قهوه، گوشت قرمز، ماهی، تخم‌مرغ، سوسیس و کالباس، غذاهای کنسرو شده، غذاهای تهیه‌شده در مايکروفر، جگر، سیرابی، جوانه گندم، پنیر، بادام‌زمینی، گردو و بعضي از حبوبات را كنار بگذاريد، چون موجب اسیدی‌شدن محیط بدنتان می‌شود.

• با شيرين‌ بيان اشتياق به مصرف سيگار را كم كنيد. شيرين‌ بيان گياهي خلط‌ آور و مسکن است که در ترک سیگار تاثير می گذارد. جویدن مقدار کمی از ریشه شیرین‌ بیان هوس سیگارکشیدن را از بین می‌ برد. می‌ توانید آن را به صورت چای روزی دو تا سه بار نیز میل کنید. البته يادتان نرود اگر به ديابت، فشار خون بالا، بیماری‌ های غدد فوق کلیوی، نارسایی کلیه یا کبد مبتلا هستيد مصرف شيرين‌ بيان برايتان توصيه نمي‌ شود. شايد باورتان نشود، اما فلفل قرمز تاثیر تنباکو و مواد شیمیایی محرک موجود در دود سیگار را بر سیستم تنفسی کاهش می‌ دهد و اين درحالي است كه خاصيت آنتي‌ اكسيداني فلفل به تقويت غشاي ريه‌ ها كمك مي‌ كند. با جوی دوسر اشتياق به سيگار كشيدن را در خودتان كاهش دهيد، چراکه نشانه‌ های کمبود نیکوتین را تسکین می‌ دهد، علاوه بر اينكه به سم‌ زدایی نیکوتین از بدن در دوره‌ ترک سیگار کمک می‌ کند.

• جینسينگ هم اين خاصيت را دارد تا اشتياق شما به سيگار را كاهش دهد. یک قاشق چایخوری از پودر جینسینگ را به یک لیوان شیر بیفزایید و میل کنید. بو کردن گیاه خشک جینسینگ هم مفید است، البته افراد مبتلا به ناراحتی‌ های قلبی، کلیوی، بیماری‌ های خود ایمنی، اسکیزوفرنی یا هورمونی از این گیاه مصرف نکنند.

• سنبل‌الطیب گیاهی است که اثر ضداضطراب دارد و مسکن است. بنابر نظر انجمن سرطان آمریکا، این گیاه به افزایش خواب و آرامش هم کمک می‌ کند. این گیاه به صورت کپسول، پودر و تنتور در دسترس است. اما بهتر است با نظر پزشک استفاده شود. براي ترك سيگار مي‌ توانيد از طب سوزني هم كمك بگيريد. متخصصان این رشته با انجام طب سوزنی در ناحیه‌ گوش به کاهش نشانه‌ های دوره ترک سیگار کمک می‌ کنند. طب سوزنی سبب ایجاد آرامش، کاهش تحریک‌ پذیری و بی‌ قراری در دوره‌ ترک سیگار می‌ شود، علاوه بر این به فرآیند سم‌زدایی هم کمک می‌ کند. ممکن است به جلسات مکرر طب سوزنی طی یک یا دو هفته نیاز داشته باشید.

• احساس بهتر و سالم تر خواهید داشت .

• تعداد اندکی از مردم  برای مدتی کوتاه پس از ترک  سیگار احساس بدی داشته اند .این احساس به مرور زمان

• بهتر خواهد شد .

• اگر کنار آمدن با این احساس بد سخت بود ممکن است نیاز به کمک  بیشتری داشته باشید .

• ممکن است اضافه وزن پیدا کنید ولی شما با ورزش و تغذیه سالم می توانید آن را کنترل کنید.

• ممکن است که بتوانید از نظر بدنی احساس مناسب تری داشته باشید .

• ممکن است بتوانید تا مقدار داروهای مصرفی خود را کاهش دهید .

• احساس غرور در مورد آنچه که انجام داده اید  به شما زندگی سالم تر وطولانی تر  خواهد داد .

1. ترک بی‌مقدمه

حدود ۹۰ درصد سیگاری‌هایی که به ترک بی‌مقدمه (در زبان عامیانه: ترک یابویی (cold turkey)) روی می‌آورند، از هیچ روش درمانی، دارو یا حتی مددکار کمک نمی‌گیرند و یکباره سیگار کشیدن را کنار می‌گذارند. این افراد در واقع به عوامل یاری‌دهنده‌ی بیرونی متوسل نمی‌شوند و خودشان به تنهایی به ترک سیگار اقدام می‌کنند. اگرچه اکثر سیگاری‌ها از این روش استقبال می‌کنند، اما ترک بی‌مقدمه مؤثرترین روش ترک اعتیاد نیست. فقط ۴ تا ۷ درصد کل افرادی که این روش را امتحان می‌کنند، موفق به ترک کامل سیگار می‌شوند.

۲. ترک ضرب‌الاجلی

۳. رفتاردرمانی

در این روش، فرد سیگاری به مشاور مراجعه می‌کند تا از راهکارهای ترک سیگار آگاه شود. مشاور کمک می‌کند فرد بتواند احساسات یا موقعیت‌هایی را که ترغیبش می‌کنند دست به سیگار شود، شناسایی کرده و برای مقابله با این محرک‌ها چاره‌اندیشی کند.

۴. درمان با جایگزینی نیکوتین

جایگزین‌های نیکوتین در اَشکال مختلف نظیر آدامس، برچسب، اسپری (دهان و بینی) و قرص مکیدنی در دسترس هستند. این فرآورده‌ها بدون اینکه حاوی تنباکو باشند، نیکوتین به بدن می‌رسانند. گفته می‌شود افرادی که به مصرف جایگزین‌های نیکوتین روی می‌آورند، تمایل بیشتری به ترک سیگار پیدا می‌کنند. البته، افراد زیر ۱۸ سال برای مصرف این فرآورده‌ها به اجازه‌ی پزشک نیاز دارند. لازم به یادآوری است درمان جایگزینی نیکوتین در صورتی بهتر جواب می‌دهد که فرد، تحت رفتاردرمانی نیز قرار بگیرد و اطرافیان هم حمایتش کنند.

۵. دارو درمانی

از جمله داروهای ترک سیگار می‌توان به بوپروپیون (Bupropion)، با نام تجاری زیبان (Zyban)، و وارِنیکلین (varenicline)، با نام تجاری چانتیکس (Chantix)، اشاره کرد. لازم است این داروها تحت نظر پزشک تجویز شوند، پس جداً از مصرف خودسرانه‌ی داروهای نام‌برده به منظور سهولت در ترک سیگار خودداری کنید.

۶. درمان ترکیبی

• برچسب نیکوتین + آدامس نیکوتین

• رفتاردرمانی + درمان با جایگزینی نیکوتین

• داروی تجویزی + برچسب نیکوتین

• برچسب نیکوتین + اسپری نیکوتین

سازمان غذا و داروی ایالات متحده‌ی آمریکا هنوز مصرف همزمان فرآورده‌های جایگزین نیکوتین را تأیید نکرده است. از این رو، مصرف همزمان چند جایگزین نیکوتین بدون مشورت پزشک به هیچ‌وجه توصیه نمی‌ شود.

مردان ممکن است:

به مشکل کاهش قوای جنسی و یا حتی ناتوانی جنسی مبتلا می شوند.

زنان ممکن است:

• مشکلات باردارشدن
• مشکلات در حین بارداری
• داشتن بچه هایی ناسالم و با وزن کم هنگام تولد
• تنفس دود سیگار دیگران می تواند به غیر سیگاریها آسیب برساند .
• علاوه بر این ها هم برای زن و هم برای مرد هزینه بر است .
• اگر مشکلی در سلامت خود دارید در اثر سیگارشدیدتر خواهد شد و ممکن است نتوانید آنچه را که می خواهید برای مثال در مورد شغل خود  انجام دهید.
• امروزه  در اغلب اماکن عمومی کشیدن سیگار ممنوع است بنابراین  ممکن است درروابط اجتماعی خود دچار مشکل شوید و خود را ازآنچه که می خواهید انجام دهید دور ببینید.

از جمله مضرات آن می توان به کاهش شادابی چهره، از بین رفتن طراوت پوست، فساد و زردی دندان­ها، ریزش مو و غیره اشاره کرد.

سیگار عامل شناخته شده بعضی از بیماری­ها، سرطان و مرگ و میر وابسته به آن­ها است. استعمال دخانیات مهمترین آسیب برای سلامت جامعه و به ویژه جوانان است. دود آن حاوی بیش از ۴۰۰۰ ماده سمی و بیش از ۴۰ ماده سرطانزا است. از هر دو نفر سیگاری یک نفر ۲۵ سال از عمر خود را از دست می دهد و زودتر می میرد. در میان شایعترین بیماری ­هایی که با استعمال دخانیات ارتباط دارد می توان بیماری­ های قلبی- عروقی، بعضی از سرطان­ها و حوادث عروقی را نام برد.

سیگار مهمترین عامل خطرزا در پیشرفت بیماری های قلبی عروقی است و موجب تند ترشدن ضربان قلب، افزایش فشار خون ، تنگ شدن عروق و بالاخره حمله قلبی و انفارکتوس می گردد.

احتمال سرطان ریه ، لب، دهان ، حنجره ، پانکراس و مثانه از دیگر مضرات آن است که با مصرف این ماده خطرناک حدود ۸% افزایش می یابد. سرطان­های ریه در رابطه با مصرف طولانی مدت این ماده می باشد.

خیلی از افرادی که هنوز موفق به ترک کامل سیگار نشده‌اند، ممکن است به معضل بازگشت اعتیاد گرفتار شوند. این امر در موارد اعتیاد شدید معمولا طبیعی است. چنانچه در دوران ترک، مجددا به کشیدن سیگار روی آوردید، سعی کنید حداقل تا زمانی که دوباره شروع به ترک کنید، کمتر سیگار بکشید. یادتان باشد ترک دائمی سیگار فرآیندی زمان‌بر است که ارزش تحملش را دارد.

 هیچ‌ وقت برای ترک سیگار دیر نیست. حتی اگر بیشتر از نصف عمرتان را سیگاری بوده‌ اید، هنوز هم فرصت دارید با ترک این عادت ناپسند به بهبود سلامتی‌ خود کمک کنید. اما اکثر افراد بعد از اینکه بالاخره تصمیم می‌ گیرند دیگر سیگار نکشند، تازه از خودشان می‌ پرسند چطور می‌ توانیم سیگار را برای همیشه ترک کنیم؟ 

ما در این مقاله راهکارهای ترک سیگار و چگونگی مقابله با دشواری‌ های این مسیر را برای شما بیان کردیم. امیدواریم این نکات گفته شده به درد شما خورده باشد و از خواندن این مطالب لذت کافی را برده باشید.