سیاه‌دانه، یا شونیز (در زبان کوردی:سیاوله ) گیاهی یک‌ ساله، گلدار و بومی است که مردم از حدود ۲۰۰۰ سال پیش از آن برای ساختن دارو و … استفاده‌ کرده‌اند. این گیاه در ایران به‌ ویژه در اراک و اصفهان و شمال کشور به وفور یافت میشود و خواص بسیاری دارد. مزه ی سیاه دانه تلخ است و رنگ ان نیز همانند اسمش اکثرا به رنگ سیاه است. سیاه دانه طعمی تلخ دارد و به عنوان ادویه در مواد غذایی به خصوص ترشیجات استفاده می شود.این دانه بومی جنوب غربی آسیاست و از قدیم به عنوان ضد انگل، ضد باکتری و مسهل استفاده می کردند. مصرف سیاه دانه برای زنان شیرده مفید است زیرا باعث افزایش ترشح شیر می شود. نام های دیگر سیاه دانه، سیاه تخمه، سرنیچ سیاه، سنوخ سیاه، کمون اسود، شونیز، شونوز و کمون هندی است.

سیاه دانه از اسیدهای آمینه،پروتئین ها، کربوهیدرات ها ، روغن‌های فرار و غیرفرار، آلکالوئیدها، ساپونین و فیبر تشکیل شده است.

کربوهیدرات موجود در سیاه دانه عبارت‌اند از: مونوساکارید آرابینوز، گلوکز، رامنوز و زایلوز. همچنین سیاه دانه محتوی کلسیم، آهن، پتاسیم  و سدیم است.

ازجایی‌ که بیشتر افراد از مقادیر بسیار اندک روغن سیاه دانه یا مکمل‌ های حاوی عصاره‌ی روغنی آن استفاده می‌کنند، معمولا مقدار اندکی مواد مغذی از این طریق دریافت می‌ کنند.

سیاه دانه برای درمان آسم

سیاه دانه برای درمان سرطان روده بزرگ

سیاه دانه برای درمان ناراحتی‌ های کبدی

سیاه دانه برای درمان سردرد و میگرن

آسم

تب یونجه (رینیت آلرژیک)

پوست خارش دار و ملتهب

تشنج

فشار خون بالا

سندرم متابولیک

تحقیقات اولیه حاکی از آن است که مصرف سیاه دانه دو بار در روز به مدت ۶ هفته می‌تواند کلسترول کل، لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) و چربی خون را در افراد مبتلا به سندرم متابولیک کاهش دهد

1- از اصلی ترین خواص معجون سیاه دانه این است که سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند.

2- برای درمان سرماخوردگی های پی در پی مفید است.

3- در درمان تب های بلغمی و سوداوی تاثیر دارد.

4- ادرارآور است و برای مردان مبتلا به پروستات مفید است. همچنین عفونت های ادراری را درمان می کند.

5- برای درمان سردردهایی که مرتبط با مزاج سرد هستند مفید است.

6- مالیدن این ترکیب به پوست برای درمان جوش های بلغمی مفید است. توجه داشته باشید که جوش های بلغمی بدون التهاب، زیرپوستی و سفت هستند و استفاده از این ترکیب برای جوش هایقرمز و پرالتهاب نتیجه عکس خواهد داد و وضع پوستتان بدتر خواهد شد.

 7- تاثیر خوبی بر دستگاه گوارش و انگل های روده دارد.

 8- نفخ روده و دل درد های ناشی از آن را درمان می کند.

 9- برای پیشگیری و درمان زخم معده موثر است.

 10-برای بهبود بیماری های پوستی پیسی و لک مفید هست.

 11-می تواند سنگ های کلیه و مثانه را از بین ببرد.

 12-در روزهای پایانی بارداری به کنترل درد و افزایش توان و مقاومت مادران هنگام زایمان کمک می کند. توجه داشته باشید حتما با مشورت پزشک زنان و یا متخصص طب سنتی از این معجون استفاده کنید.

 13- موجب افزایش شیر مادران شیرده می شود.

 14- از ابتلا به بیماری های مزمن و سرطان جلوگیری می کند چون اثر معجون سیاه دانه به مدت طولانی در بدن باقی می ماند

 15-باعث کاهش عوارض داروهای شیمی درمانی بر کلیه ها می شود.

 16- با طبع گرم بسیار انرژی زا و باعث از بین رفتن افسردگی می شود.

 17-مصرف یک قاشق مرباخوری از ترکیب روغن سیاه دانه و عسل خالص به نسبت مساوی باعث درمان اظطراب و تپش های قلب و تنظیم ضربان قلب  می شود.

 18- سیاه دانه دارای ماده ای هست که در بدن تولید انتی هیستامین می کند به همین دلیل برای درمان حساسیت و آسم بسیار مفید است.

 19- افزایش دهنده طبیعی میل جنسی است .

 20- افزایش تعداد اسپرم و درمان ناباروری حاصل از کمبود تعداد اسپرم است.

۱-  یک یا دو قاشق غذاخوری پودر خورد شده ی سیاه دانه  و نیم کیلو عسل طبیعی را تهیه نماید

۲- توجه داشته باشید که سیاه دانه باید آسیاب شده باشد  وگرنه تاثیر چندانی انچنانی نخواهد داشت

۳-سیاه دانه را  بلافاصله پس از آسیاب شدن با عسل مخلوط کنید  وگرنه تحت تاثیر هوا قرار گرفته و خواص مفید آن از بین میرود .

۴- پس از درست کردن این ترکیب میتوانید هر روز صبح و شب یک قاشق از ان را همراه با یک لیوان شیر یک ساعت بعد از صبحانه و شام میل نمایید .

• درمان اسهال و بهبود دستگاه گوارشی

• درمان درد گوش و سرگیجه

• درمان آسم و بیماری های تنفسی

• درمان دیابت نوع دو

• جلوگیری از سرطان و تقویت بدن در برابر سرطان

• درمان ریزش مو و تقویت ریشه ی مو

• تعذیه ی پوست و جوانسازی پوست

• درمان چربی کبد و ناراحتی های کبدی

• درمان کلیه درد و ناراحتی های کلیوی

• تقویت قوای جنسی

• کاهش نفخ شکم و دفع گاز های معده

• افزایش هورمونهای زنانه و تنظیم زمان قاعده گی

• درمان تب های سودایی و بلغمی

• پیشگیری و درمان زخم معده

• درمان انگل های روده

• درمان اضطراب و تپش های قلب تنظیم ضربان قلب

• افزایش شیر مادران شیرده

• و …

• استفاده بر روی نان قبل از پخته شدن یا قبل از تست کردن
• مخلوط کردن با دانه و مواد دیگر و استفاده در چاشنی ها
• استفاده بر روی بیسکوییت یا ترکیب در مواد شیرینی یا کیک
• استفاده در سوپ و انواع خوراک‌ها
• طعم دادن به کاری، ترشی و نان مانند استفاده از زیره یا پونه کوهی

خواص سیاه دانه برای سلامتی بسیار است. کاهش التهابات، تسکین دردها، مبارزه با عفونت‌ها و کاهش تب از خواص سیاه دانه است. همچنین سیاه دانه می‌تواند به‌لطف خاصیت آنتی‌اکسیدانی خود از برخی سرطان‌ها پیشگیری کند. بااین‌حال شواهد علمی از سالم‌بودن و تأثیر سیاه دانه محدود است. ممکن است سیاه دانه در برخی افراد موجب بروز عوارضی شود. بنابراین باید قبل از استفاده از مکمل‌های سیاه دانه یا سایر مکمل‌ها برای درمان بیماری‌ها، با پزشک مشورت کنید. ممکن است سیاه دانه در برخی افراد موجب بروز عوارض جانبی زیر بشود.

۱. درماتیت تماسی

خواص سیاه دانه برای سلامتی بسیار است. کاهش التهابات، تسکین دردها، مبارزه با عفونت‌ها و کاهش تب  از خواص سیاه دانه است. همچنین سیاه دانه می‌تواند به‌لطف خاصیت آنتی‌اکسیدانی خود از برخی سرطان‌ها پیشگیری کند. بااین‌حال شواهد علمی از سالم‌بودن و تأثیر سیاه دانه محدود است. ممکن است سیاه دانه در برخی افراد موجب بروز عوارضی شود. بنابراین باید قبل از استفاده از مکمل‌های سیاه دانه یا سایر مکمل‌ ها برای درمان بیماری‌ها، با پزشک مشورت کنید. ممکن است سیاه دانه در برخی افراد موجب بروز عوارض جانبی زیر بشود.

۲. فشار خون پایین

مرکز سرطان “Memorial Sloan-Kettering” هشدار داده که سیاه دانه می‌تواند فشار خون را تا نقطه‌ی کم‌فشاری خون کاهش دهد. این وضعیت زمانی‌که از داروهای کاهنده فشار خون یا داروهای مدر استفاده کنید، حساسیت بیشتری پیدا می‌کند. فشار خون پایین  می‌ تواند مانع از انتقال اکسیژن به مغز شود و موجب بروز خستگی، حالت تهوع، تاری دید، تنفس کم‌عمق، سرگیجه و کاهش هوشیاری شود. کاهش بسیار شدید فشار خون می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند.

۳. بارداری

براساس اعلام مرکز سرطان “Memorial Sloan-Kettering” زنان بادار نباید به هر دلیلی از سیاه دانه استفاده کنند. این امر بیشتر به آن خاطر است که سیاه دانه می‌تواند بر انقباضات ماهیچه‌های صاف رحم تأثیر بگذارد. برای تعیین دقیق تأثیر سیاه دانه بر بارداری  ارزیابی‌های بیشتر موردنیاز است. بنابراین بهتر است در دوران بارداری از سیاه دانه استفاده نکنید.

۴. تداخلات دارویی

براساس اعلام مرکز سرطان “Memorial Sloan-Kettering” سیاه دانه می‌تواند در شیمی درمانی و پرتو درمانی  اختلال ایجاد کند. ازجایی‌که سیاه دانه در بدن مانند یک آنتی‌‌اکسیدان عمل می‌کند، بنابراین می‌تواند از تأثیر درمان‌های سرطان بکاهد.

۵. سایر واکنش‌های آلرژیک

مانند بیشتر مکمل‌های گیاهی احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک در اثر مصرف سیاه دانه وجود دارد. برخلاف درماتیت تماسی این واکنش‌های آلرژیک به پوست محدود نمی‌شوند و می‌توانند موجب ورم لب، گلو و صورت شوند. همچنین سختی در تنفس ، احساس سوزن‌سوزن‌شدن در دهان، کهیر، سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، اسهال و گرفتگی های عضلانی شکمی می‌ توانند از واکنش‌های آلرژیک احتمالی مصرف سیاه دانه باشند.

• روغن سیاه دانه را نباید هیچگاه جایگزین داروهایتان کنید.

• قبل از استفاده از روغن سیاه‌دانه حنما با دکتر خود صحبت کنند.

• زنان باردار یا شیرده باید با پزشک خود صحبت کنند استفاده از مکمل ها بدئن اجازه ی پزشک برای این ممنوع است .

•  روغن سیاه‌دانه در استفاده ی موضعی  ممکن است در بعضی از افراد باعث حساسیت‌های پوستی شود .

• پس  قبل از مصرف، ابتدا روی یک قسمت کوچک پوستتان آن را امتحان کنید .

•  اگر دچار اختلال خونریزی می باشید یا داروهایی  که بر لخته شدن خون اثر می‌گذارد استفاده میکنید پس نباید از روغن سیاه‌دانه استفاده کنید.

•  از روغن سیاه دانه برای چشمان ، مخاط بینی و دیگر نقاط حساس بدن به هیچ وجه نباید استفاده کرد .

بااینکه سیاه‌ دانه فواید بسیاری برای سلامتی دارد و مصرف آن به‌عنوان ادویه معمولا مشکلی ندارد، برخی افراد باید مکمل یا روغن سیاه دانه را با احتیاط مصرف بکنند. به‌عنوان مثال گزارش‌هایی از بروز درماتیت تماسی در اثر استفاده از روغن آن بر روی پوست وجود دارد. اگر می‌خواهید از سیاه دانه به‌صورت موضعی استفاده بکنید، ابتدا کمی از آن را بر روی نقطهٔ کوچکی از پوست‌تان امتحان بکنید تا از سالم‌بودن آن مطمئن بشوید.

برخی مطالعات درون‌کشتگاهی نشان داده‌اند ترکیبات موجود در سیاه دانه می‌توانند موجب لختگی خون بشوند. بنابراین اگر از داروهای انعقاد خون استفاده می‌کنید، قبل از استفاده از مکمل‌های سیاه دانه با پزشک مشورت بکنید.

بااینکه مطالعات جانوری از سالم‌بودن سیاه دانه در دوران بارداری حکایت دارد، یک مطالعهٔ جانوری نشان داد مصرف مقادیر بالای روغن سیاه دانه می‌تواند موجب کاهش انقباضات رحم بشود. اگر شما نیز باردار هستید، سیاه دانه را در حد اعتدال مصرف کنید و برای اطمینان قبل از مصرف با پزشک مشورت بکنید.

سیاه دانه محتوی «تیموکینون» بوده که خاصیت ضدالتهابی دارد و برای سلامت کبد مفید است. همچنین «نیجلون» موجود در سیاه دانه از آزادسازی هیستامین جلوگیری می‌کند و بدین ترتیب از علائم آلرژی می‌کاهد.

سیاه دانه چه خواصی دارد که اینقدر توصیه می شود تا از آن در برنامه غذایی خود حتما استفاده کنید. ما در این مقاله تمام تلاش خود را انجام دادیم تا تمامی نکات مهم و مفید مربوط به خواص سیاه دانه را برای شما بیان کنیم. امیدواریم که این مطالب به درد شما خورده باشد. ممنون که تا پایان این مقاله همراه ما بودید.